Rozpoczął się sezon kleszczy

Znowu te kleszcze – pomyśli część czytelników – mieszkam w mieście, chodzę na spacer do pobliskiego parku, a weekendy spędzam na działce, więc nic mi nie grozi. Niestety takie myślenie jest błędne. Owszem najwięcej kleszczy jest w lasach, szczególnie tych z bogatym runem i dużą liczbą zwierząt, ale te pajęczaki nie są wybredne i występują wszędzie tam, gdzie jest ktoś do pasożytowania, czyli wypicia krwi. Miasta to przecież duże zagęszczenie ludzi i zwierząt (psy, koty, ptaki, myszy, szczury, lisy…), idealne z punktu widzenia kleszczy. W miastach jest cieplej – kleszcze mogą być aktywne przez dłuższy czas niż na łąkach czy w lesie. Dlatego nawet spacerując miejskim chodnikiem, nie jesteśmy w 100% bezpieczni.

Kleszcz – rezerwuar patogenów

Kleszcze przenoszą wiele chorób groźnych dla ludzi. W ich ciałach przemieszkują bakterie, pierwotniaki czy wirusy traktujące stawonoga jako środek transportu, którym mogą się przemieścić do kolejnego żywiciela. Kleszcze pasożytują na wielu grupach zwierząt (od gadów, przez ptaki, do ssaków). Z „punktu widzenia” bakterii, przeniesienie się dzięki kleszczowi z jaszczurki na człowieka to wielki progres. Co ciekawe i przerażające zarazem, kleszcze z miasta częściej przenoszą dwa patogeny (koinfekcja), co oznacza także częstsze przenoszenie chorób. W Olsztynie aż 42% dorosłych kleszczy (samic o wielkości 3 mm) miało w sobie bakterie boreliozy. W Warszawie było to „tylko” 17,5%, jednak wciąż oznaczało, że w porównaniu z kleszczami zamieszkującymi lasy, więcej chorób przenoszą te z miejskich parków.

​​​​​​​Ryzyko chorób odkleszczowych

Pomimo iż przytoczone badania odnoszą się do bakterii boreliozy, zasada sprawdza się też w odniesieniu do innych czynników chorobotwórczych (jak potwierdzają badania z innych europejskich krajów). Trzeba pamiętać, że nie na wszystkie choroby przenoszone przez kleszcze znamy leki i że niektóre, takie jak KZM (kleszczowe zapalenie mózgu), mogą być śmiertelne.​​​​​​​

Sposoby na kleszcza

Co więc możemy zrobić? Chronić siebie i zwierzęta domowe. Na spacer, też ten w parku, ubierajmy długie spodnie i półbuty. Można się spryskać repelentem. Unikajmy wysokiej trawy i niekoszonych miejsc (zostawmy je pszczołom i motylom). Po powrocie do domu, co wieczór po kąpieli sprawdźmy całe ciało (szczególnie dobrze trzeba się przyjrzeć skórze w zgięciu łokci, kolan, pod pachami i w pachwinach, także na linii włosów), a jeśli znajdziemy wbitego kleszcza, trzeba go natychmiast wyciągnąć – czy to pęsetą, czy kleszczkartą – i zdezynfekować użądlone miejsce. Na wiosnę warto rozważyć jeszcze jeden sposób zabezpieczenia – szczepienie przeciw KZM. Najlepiej porozmawiać o tym z lekarzem rodzinnym.

Anna Wierzbicka
​​​​​​​

Literatura:
Kowalec M, Szewczyk T, Welc-Falęciak R, Siński E, Karbowiak G, Bajer A. Ticks and the city – are there any differences between city parks and natural forests in terms of tick abundance and prevalence of spirochaetes? Parasites & Vectors 2017; 10:573. DOI 10.1186/s13071-017-2391-2.
Kowalec M, Szewczyk T, Welc-Falęciak R, Siński E, Karbowiak G, Bajer A. Rickettsiales Occurrence and Co-occurrence in Ixodes ricinus Ticks in Natural and Urban Areas. Microbial Ecology 2019; 77:890–904. https://doi.org/10.1007/s00248-018-1269-y.
Kubiak K, Dziekońska‑Rynko J, Szymańska H, Kubiak D, Dmitryjuk M, Dzika M. Questing Ixodes ricinus ticks (Acari, Ixodidae) as a vector of Borrelia burgdorferi sensu lato and Borrelia miyamotoi in an urban area of north‑eastern Poland. Experimental and Applied Acarology 2019; 78:113–126. https://doi.org/10.1007/s10493-019-00379-z.